osmanlı imparatorluğu'nda tanzimat öncesi ıslahat hareketleri ne demek?

II. Osman döneminde yapılan ıslahat hareketleri

II. Osman döneminde birçok ıslahat hareketine girişilmiş ancak başarılı olunamamıştır. Bunlar:

1. Yeniçeri Ocağı'nı kaldırarak yerine Anadolu Türkleri ve Türkmenlerden yeni bir ordu kurmak¹
2. Başkenti İstanbul'dan Anadolu'daki bir şehre taşımak²
3. Kıyafet inkılabı yapmak³
4. Fatih Kanunnamesi'ni kaldırarak yeni bir kanun hazırlamak⁴
5. İlmiye sınıfın siyasi ve mali hakimiyetini kırarak din ocağı haline getirmek⁵

Fakat 1620 yılında katledirilerek öldürülmesi üzerine bu ıslahatlar sözde kalmıştır.

IV. Murad döneminde yapılan ıslahat hareketleri

IV. Murad 2 Eylül 1633 yılında birtakım ıslahat hareketleri gerçekleştirdi.Bunlar;

1. Kahvehaneler yıktırıldı⁶
2. Tütün içmek yasaklandı⁷
3. Gece fenersiz sokağa çıkılmadı⁸

Bizzat IV. Murad akşamları kıyafet değiştirerek kontrole çıkar, kurallara uymayanları cellat yardımıyla başlarını keserdi.⁹

III. Selim döneminde yapılan ıslahat hareketleri

III. Selim döneminde önemli ıslahatlar yapıldıysada Kabakçı Mustafa isyanı sonucu geçerliğini yitirmiştir.Bunlar;

1. Yeniçerilerin Esame alımı yasaklandı.¹⁰
2. Osmanlı-Rus savaşına katılmayan tımarlıların dirlikleri kesildi.¹¹
3. 1792 yılında ise Halıcıoğlu'nda bir Humbaracı ocağı kurmuştur.¹² Bu kışlanın bir bölümünde istihkamcı, diğer bir kısmında ise humbaracı yetiştiriliyordu.¹³
4. 1800 yılında Humbaracı Ocağına bağlı olarak Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn kuruldu.¹⁴
5. 1805 yılında yine bu okul inşaat ve seyrü sevafin adlı iki ana bölüme ayrılmıştır.¹⁵
6. 1793 yılında Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu.1.600 asker İstanbul'da, diğer 12.000 kişi ise diğer vilayetlere gönderildi.¹⁶
7. Nizam-ı Cedit ordusunda uygulanan talim zamanla imparatorluğun çoğu yerinde uygulanmaya başlandı.¹⁷

III. Ahmed döneminde yapılan ıslahat hareketleri

I. Mahmud döneminde yapılan ıslahat hareketleri

1. Humbaracı Ahmed Paşa tarafından Humbarhane ve Herdeshane kurulmuş, fakat yeniçerilerin kazan kaldırmasıyla kaldırılmıştır.¹⁸

I. Abdülhamid döneminde yapılan ıslahat hareketleri

1. Sürat topçuları ocağının kontenjanı geliştirilerek 250'den 2.000'e çıkarıldı.¹⁹
2. Haliç'teki istihkam okulu Camialtı'na taşındı.²⁰

II. Mahmud döneminde yapılan ıslahat hareketleri

II. Mahmud döneminin en önemli ıslahatı yeniçeri ocağını kaldırmasıdır.

1. 1808 yılının ocak ayında Nizam-ı Cedit ordusunun devamı olan Sekban-ı Cedit ordusu kuruldu.Daha sonra Yeniçerilerin baskısıyla kaldırıldı.²¹
2. Yeniçeri Ocağı kaldırılarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye (17 Haziran 1826) ordusunu kurmuştur.²²
3. Kıyafet inkılabı yaparak başlık, cepken ve şalvar yerine fes, ceket ve pantolon getirilmiştir.²³
4. İlk posta teşkilatı kuruldu.²⁴
5. İlk gazete olan Takvim-i Vekayi çıkarıldı.²⁵
6. Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar kuruldu.²⁶
7. 1827 yılında cerrahhane ve tıbhane birleştirilerek "Mektebi Tibbiyeyi Adliyeyi Şahane" kuruldu.²⁷
8. Tulumbacılar Ocağı kuruldu.
9. Mecmua-i Fünun Münif Paşa önderliğinde çıktı.
10. PTT kuruldu.
11. Telgraf müdürlüğü kuruldu.
12. İlk buharlı gemi "Buğu" kullanılamaya başlandı.
13. Şehir hatları kuruldu.
14. İlk demir yolu hattı kuruldu.
15. Darülmuallimin ,Darülmuallimat, İstanbul Üniversitesi, Mektebi Maarifi Adliyye kuruldu.

Kaynakça

Orijinal kaynak: osmanlı imparatorluğu'nda tanzimat öncesi ıslahat hareketleri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 646 (1980) ↩

2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩

6. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 654 (1980) ↩

7. ↩
8. ↩
9. ↩

10. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 719 (1980) ↩

11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩

16. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 721 (1980) ↩

17. ↩

18. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 698 (1980) ↩

19. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 712 (1980) ↩

20. ↩

21. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 729-730-731 (1980) ↩

22. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 736 (1980) ↩

23. Türk ve İslam ansiklopedisi s. 737 (1980) ↩

24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩

Kategoriler